دوست
عزیزم، دکتر جواد حیدری به بهانه‌ی اکران فیلم ”چ“، یادداشتی رو درباره‌ی ”اصول
جنگ اخلاقی” برای خبرگزاری تسنیم نوشته (لینک یادداشت).
این
چند خط رو برای ایشون نوشتم:
” آقای حیدری عزیز
مطلبتون
رو خوندم و خیلی استفاده کردم. ما اهالی جامعه‌شناسی عادت کردیم به نقد محتوایی اندیشه
اکتفا نکنیم و پیامدهای انضمامی هر اندیشه‌ای رو هم مورد توجه قرار بدیم. من منطق شما
رو در حمایت از رویکرد چهارم در مواجهه با جنگ درک می‌کنم. اما به‌نظرم باید به این
نکته توجه داشت که این شکل حمایت از جنگ در بستر زمانی و مکانی موجود، میتونه برخلاف
نیت شما پیامدهای نگران‌کننده‌ای داشته باشه. دم دست‌ترین پیامد احتمالی این حرف شما
میتونه تئوریزه کردن و اخلاقی جلوه دادن خشونت سیستماتیکی باشه که سالهاست در شکلهای
مختلفش تحت عنوان میراث انقلاب و جنگ به مردم اعمال میشه. یعنی به لطف نوشته‌هایی از
جنس این نوشته‌ی شما، از این به بعد، متولیان انقلاب و جنگ، بتونن برای رفتارهای خشونت‌آمیزشون
روکش آکادمیک و اخلاقی پیدا کنند! به‌خصوص اونجایی که گفته میشه: ”... می‌توان در یک
دعوای آشکارا عادلانه، حتا به خشونت گسترده دست یازید.“
ممکنه
شما بگید من به‌عنوان یک آکادمیسین حرفم رو میزنم و برام مهم نیست که خبرگزاری تسنیم
با چه نیتی نوشته‌ی من رو منتشر میکنه و یا دیگران بعدها از این حرف‌های من چه استفاده‌ای
ممکنه بکنند. اما با توجه به شناختی که از شما و مشغولیت‌هاتون دارم، امیدوارم این
ملاحظات اتیکال رو جدی بگیرید. ببخشید که طولانی شد.
ارادتمند،
ابوالفضل “
پاسخ آقای حیدری:
ReplyDelete"سلام آقای حاجی زادگان عزیز؛ "جنگ" برایم یکی از مهمترین پدیدهای بشری است. من زمانی به دنیا آمدم و بزرگ شدم که اولین فلش بزرگ در ذهنم جنگ بوده. این دغدغه ها سالهاست که برایم پرسشی بزرگ بوده و هست. چرا پاکترین انسانهایی رو که میشناختم در جنگ شهید (یا کشته) شدند؛ این سئوالی بودم که همواره ذهنم را به خود مشغول میکرد. در برهه ای از زندگی ام آراء و اندیشه های متفکران صلح طلب ذهنم را به "گمراهی کشاند" و این جنگ را، نامنصفانه، کلا خشونتی "کور و بیهدف" خواندم. امّا تامس نیگل و نیکوس کازانتزاکیس از جهت های مختلفی تأثیر فراوان و فوق العاده ای بر ذهن و ضمیرم داشته اند و من رو از این گمراهی و اغفال نجات دادند و به من نشان دادند جنگی که افراد در آن به قصد دفاع شرکت میکنند "سلسه خوبان" است. نیگل به من نشان داد که "جنگ اخلاقی ترین انسانها رو به خود جلب میکند، اگر هدف از آن جنگ دفاع باشد نه تعرض". و کازانتزاکیس هم نشان داد که جنگ را عرصه تجلی عمیقترین عواطف انسانی است. لذا همیشه دفاع اخلاقی از جنگ هشت ساله خودمان و دفاع از پاکترین انسانهایی که در عمرم حضورشان را لمس کرده ام برام دغدغه ای جدی هست. این دفاع به قول شما ممکن است پیامد ناگواری داشته باشد، دغدغه ی شما رو میفهمم اما قبول ندارم. امیدوارم روزی بتونم در این باره حرفم را بزنم. حرفی که ممکن است شما هم قبول نداشته باشید اما مطمئن هستم که همدیگر خواهیم "فهمید". این فهم یکدیگر است که اهمیّت دارد و نه قبول آراء و نظرات هم. ارادتمند شما. حیدری"